4 tips voor meer hulpvragen (en minder vraagverlegenheid)

Tijdens corona bleek de vraagverlegenheid sterk toe te nemen: 40% van de hulpvragers vond het nog lastiger dan anders om om hulp te vragen (Coronahulponderzoek i.s.m. prof. dr. Lucas Meijs, juni 2020). Gevolg: een derde van de hulpvragers ondervond een tekort aan hulp tijdens de coronalockdown én er ontstond een overschot aan vrijwillig aanbod dat niet optimaal ingezet kon worden.

Hoe komt het dat hulpvragers minder hulp vroegen tijdens corona? En nog belangrijker: wat kunnen we hieraan veranderen, nu én tijdens een eventuele volgende crisissituatie zodat iedereen de hulp krijgt die nodig is? Hieronder vind je vier praktische maar bewezen tips om snel meer hulpvragen boven water te halen.

Leestijd: 5 minuten

Vraagverlegenheid en tekorten

Niemand kan alles alleen. We hebben allemaal wel eens een ander nodig voor een boodschap, een klusje en soms alleen maar een praatje. Het is niet voor iedereen vanzelfsprekend om een medemens hiervoor te benaderen. Socioloog Lilian Linders bedacht hiervoor in 2010 de term vraagverlegenheid.

Tijdens de coronalockdown bleek 40% van de hulpvragers hulp vragen nog lastiger te vinden dan ‘normaal’. (Coronahulponderzoek i.s.m. prof. dr. Lucas Meijs, juni 2020). Ook bleek dat een derde van de hulpvragers een tekort aan hulp ervoer. Tegelijkertijd ontstond er een overschot aan vrijwillig aanbod dat niet optimaal ingezet kon worden.

De oplossing lijkt dus simpel: maak het (tijdens een crisis maar ook ‘normaal’!) gemakkelijker om hulp te vragen, zo komt vraag en aanbod meer in balans, worden er geen vrijwilligers ’teleurgesteld’ en worden meer mensen geholpen.

Knelpunten

De oorzaken voor vraagverlegenheid tijdens de coronacrisis bleken de angst voor besmetting, de aanname dat het niet mag of familie en hulpverleners die te druk of afwezig zijn. Versnippering van de vraag en aanbod zorgden ervoor dat het vragen moeilijker werd.

Ook professionals, die vaak vragen ophalen namens cliënten, was het lastig. De RIVM richtlijnen makaten veel activiteiten gewoonweg niet mogelijk en binnen de organisatie werd weinig flexibiliteit toegelaten om binnen deze regels creatieve oplossingen te bedenken, vaak uit angst voor een boete.

Gedragstechnieken tegen vraagverlegenheid

Het toepassen van gedragstechnieken en -principes kunnen helpen bij het verlagen van de vraagverlegenheid. Zoals concrete hulp aanbieden i.p.v. erom laten vragen. We kennen dit waarschijnlijk allemaal wanneer we een begrafenis hebben meegemaakt. Als je hulp biedt door een ander op het hart te drukken dat de ander altijd kan bellen, gebeurt dat zelden. Maar neem een zelfgekookte maaltijd mee of ga een keer spontaan langs om te poetsen en de hulp wordt dankbaar geaccepteerd.

Deze techniek pasten wij zelf bijvoorbeeld toe in de zorg waar zorgmedewerkers boodschappen-, kook- of tuinhulp kregen. Bij een eerste inventarisatie was er geen hulpvraag. Logisch, zorgzaamheid voor de ander zit in het hart en nieren van elke Nederlander maar nog meer in onze bikkels in de zorg. Voor jezelf hulp vragen is dan niet het eerste waar je tijdens de coronalockdown aan denkt, maar is wel voorwaarde om langdurig te kunnen blijven zorgen. Dus we  verspreiden een schema wanneer er helpers aanwezig waren op locatie en de klussen waarmee zij kwamen helpen. Zorgmedewerkers konden cliënten, collega’s en zichzelf inschrijven. Wat bleek: het opgeven van een collega werkt erg goed!

Ook het gelijkwaardigheidsprincipe (hulp ‘ruilen’: ik help jou zodat jij een ander kunt helpen) werkten tijdens corona goed bij het verlichten van het zorgpersoneel.

4 acties voor meer hulpvragen/minder vraagverlegenheid

Hoogleraar “Vrijwilligerswerk, civil society en ondernemingen” Lucas Meijs deelde in ons onderzoek een aantal praktische tips hoe meer hulpvragen op te halen/vraagverlegenheid te verminderen in crisissituaties. En daar begin je bij voorkeur nu al mee, want een goede voorbereiding is in dit geval het héle werk.

1. Bedenk hoe je vrijwilligers in kunnen zetten die je nu al hebt, die je via o.a. NLvoorelkaar de komende tijd makkelijk kunt werven en diegenen die zich bij een eventuele tweede coronagolf spontaan (en massaal) aanmelden. Welke interventie of activiteit past dan bij jouw beroepsmatige context? Met name voor buurthuizen, verzorg- en verpleegafdelingen en ziekenhuizen is dit een heel relevante exercitie want hier vielen de grootste ‘klappen’ tijdens de lockdown.
2. Praat met diegenen die kwetsbaar zijn om alvast te inventariseren wat zij nodig hebben op het gebied van sociaal contact of praktische hulp. Zo kun je sneller schakelen als er iets gebeurd. Je hebt de ‘hulpvraag’ immers al in kaart gebracht, die hoef je vervolgens alleen maar uit te zetten. Bijvoorbeeld op NLvoorelkaar. Hiervoor kun je ook de vrijwilligers inzetten die zich net massaal hebben aangemeld voor coronahulp. Een leuke klus voor hen, want je hebt alleen een goed belscript, een een coördinator nodig.
3. Denk creatief na over ‘achter de voordeur’ hulp: hoe kun je voorzien in het wezenlijke contact dat mensen nu gemist hebben, zonder dat daar een gezondheidsrisico voor betrokken bij komt kijken. Veel van de geboden coronahulp vond plaats ’tot de voordeur’. Boodschappen, balkonconcerten, berenjacht. Super nuttig én leuk, het stak een nodig hart onder de riem. Maar uit het onderzoek blijkt dat het wezenlijke contact, dat normaal achter de voordeur plaatsvindt, het meest gemist werd. Logisch, want een groot deel van dat contact kon simpelweg niet meer in verband met de RIVM richtlijnen. Maar er is inmiddels zo veel meer mogelijk door de eerste lockdown: er is een heel scala aan ideeën, best practices en tools beschikbaar voor elke doelgroep. Zoals beeldbelmaatjes, virtueel huiswerkbegeleiding of veilige knuffelmuren.

4. Werf alvast een pool van mensen met een specifieke bekwaamheid waarvan je weet dat die spaarzaam zal zijn. Nu bleken dat de doe-het-zelf klussers en tuinierders te zijn. Bij een volgende crisis kun je vervolgens dit hulpaanbod direct aanbieden en zo de vraagverlegenheid drastisch verlagen.

Download het hele coronahulponderzoek

Meedenken

Ik ben benieuwd hoe jij terugkijkt op de afgelopen maanden. Kun je iets met de tips hierboven? Deel jouw gedachten en ervaringen met ons en elkaar op Linkedin, of neem contact met ons op. Tot snel!