De kans van episodisch vrijwilligerswerk: drie misverstanden weerlegd

Leestijd: 5 minuten
Dit artikel verscheen eerder op NOV

Episodisch = Weinig?

Het tweede misverstand is dat de moderne vrijwilliger een episodische vrijwilliger is die weinig vrijwilligersuren ‘geeft’ en dat hiermee de traditionele vrijwilliger (die veel uren geeft) wordt vervangen. Zeg maar dat mensen kiezen voor episodisch vrijwilligerswerk omdat ze daarmee net zoveel applaus en waardering krijgen als met regulier vrijwilligerswerk.

Echter, gelukkig maar, voor de meeste vrijwilligers geldt dat ze het episodische vrijwilligerswerk combineren met meer doorlopend en regulier vrijwilligerswerk bij andere vrijwilligersorganisaties. Ze komen niet voor het applaus, maar voor de impact. Of, ook mooi, zij rijgen een hele keten van episodisch vrijwilligerswerk aan elkaar tot best indrukwekkende bijdragen. De vrijwilliger die ieder jaar een week meedoet als kookstaf bij het Scoutingkamp levert dan uiteindelijk behoorlijk veel uren. Ook onder jongeren is episodisch en kortstondig vrijwilligerswerk trouwens een vorm die er vaak naast komt en zeker niet in plaats van. In een van onze eigen onderzoeken vinden we zelfs onder studenten een civic-omnivoor profiel van jongeren die, net zoals hun ouders, nergens nee tegen kunnen zeggen. We moeten dus episodisch vrijwilligerswerk aanbieden en niet zoeken naar episodische vrijwilligers.

Moeilijk om te managen?

Het derde misverstand is dat episodisch vrijwilligerswerk alleen maar hinderlijk is voor vrijwilligersorganisaties. Zo wordt onder andere gezegd dat episodisch vrijwilligerswerk kostbaar is om te implementeren binnen de vrijwilligersorganisatie (alternatieve management procedures nodig die parallel lopen aan het management van reguliere vrijwilligers) met een relatief laag rendement (lage productiviteit) en kan er onvrede ontstaan onder reguliere vrijwilligers (omdat episodische vrijwilligers wellicht de krenten uit de pap halen). In zijn masterscriptie “Rethinking episodic volunteering in the light of the gig economy” heeft Thomas Behrendt de vraag gesteld wat episodisch vrijwilligerswerk nu juist als voordelen biedt (met een vergelijking naar de inzet van bijvoorbeeld zzp’ers door bedrijven). Een belangrijk voordeel van episodische vrijwilligers lijkt inderdaad veel op het voordeel van zzp’ers; ze kunnen hele specifieke kennis hebben die de organisatie maar af en toe nodig heeft (specialisten) of ze zijn, juist omdat ze maar één dag voor de organisatie werken, erg gericht op het afmaken van de klus al duurt het een paar uur langer (aangenomen werk).

Een tweede groot voordeel is het onderbouwen van de legitimiteit van de organisatie door het inzetten van heel veel vrijwilligers. Een mooi voorbeeld hiervan is de Stichting Jarige Job. Jarige Job zorgt ervoor dat kinderen die in armoede opgroeien wel hun verjaardag kunnen vieren, doordat hun ouders/verzorgers een doos krijgen met daarin alles voor een geslaagde kinderverjaardag. Heel belangrijk in de methode Jarige Job is dat de kinderen niet weten dat hun ouders deze doos krijgen. Maar dat maakt het wel lastig om de legitimiteit, de noodzaak en de impact van Jarige Job aan Nederland uit te leggen, omdat er geen verhalen (en al helemaal geen foto’s) van ‘gelukkige’ kinderen zijn. Onder andere daarom heeft Jarige Job ervoor gekozen om met heel veel verschillende episodische vrijwilligers te werken. Het inpakken van de verjaardagsdozen en de fysieke moeheid daarna zorgt ervoor dat mensen emotioneel betrokken raken bij de doelstelling. Hierdoor komt bijna iedere dag een andere groep verjaardagsdozen inpakken. In 2018 waren dit in totaal ruim 150 groepen met 6600 vrijwilligers. Veel groepen komen namens bedrijven maar de diversiteit is groot. Zo mocht een van ons er in 2018 naartoe met drie verschillende groepen studenten, een Rotary en met het gezin ter gelegenheid van de verjaardag. Om het nog extra groot te maken organiseert Jarige Job bijvoorbeeld ‘daten met je hart’ op Valentijnsdag waarbij vrijgezellen de vrijwilligers zijn en is er de jaarlijkse 24 uur inpak-marathon. Dat zijn dus heel veel mensen die ‘doorwerkt’[1] hebben waarom Jarige Job bestaat en die ambassadeur kunnen zijn, waardoor de legitimiteit steeds groter is.

Andere voordelen van episodisch vrijwilligerswerk zijn natuurlijk dat samen met veel nieuwe mensen ook nieuwe ideeën en andere perspectieven meekomen; ze stellen de vragen over de kleding van de keizer! Of dat er de mogelijkheid is om groepen later te combineren waardoor er kritieke support is bij een heel grote klus of extra ondersteuning gedurende de drukste tijden voor een organisatie, zoals rondom de kerst of bij een lustrum.

Episodisch vrijwilligerswerk is al lang een onderdeel van het palet aan mogelijkheden voor vrijwilligerswerk dat organisaties aanbieden. Om de episodische inzet nog waardevoller te maken voor vrijwilliger en organisatie is het goed om episodisch vrijwilligerswerk vooral te zien als een unieke bijdrage met specifieke waarde, niet minder maar anders dan regulier vrijwilligerswerk.

Foto’s: episodisch vrijwilligerswerk in de vorm van een maatschappelijk teamuitje van Coty.