Het is de droom van vele jongeren: vrijwilligerswerk bij een kindertehuis of weeshuis in het buitenland. Voor de pandemie reisden naar schatting jaarlijks 10.000 Nederlandse vrijwilligers en stagiairs af om te helpen. Met de beste bedoelingen, maar helaas juist schadelijk voor de zes miljoen kinderen die wereldwijd in een kindertehuis opgroeien. In dit artikel vertellen we je hoe het zit én ontdek je hoe ook dicht bij huis impact kunt maken op anderen, de wereld én jezelf.
Vrijwilligerswerk doen in het buitenland wordt ook wel voluntourism genoemd. Het is super populair en met reden: je doet iets goeds en zinvols, leert jezelf en je kwaliteiten (opnieuw) kennen, ontmoet nieuwe mensen, gaat lekker op avontuur, krijgt de kans je onder te dompelen in een totaal andere cultuur en leefwereld etc. Niet gek dus dat voor de Covid pandemie er jaarlijks tienduizenden Nederlanders afreisden naar het buitenland. Zelfs op NLvoorelkaar, waar we in principe alle doing good activiteiten in je buurt verzamelen, zagen we veel kleinschalige buitenlandprojecten én vrijwilligers die hiernaar op zoek waren.
Maar er is ook veel discussie over voluntourism. Soms is het de vraag of jouw vrijwilligerswerk wel een bijdrage levert aan een verbetering van leefomstandigheden voor de mensen met wie je werkt. Of dat het project vooral is opgezet om Westerse vrijwilligers een leerzame en leuke tijd te bieden. En, in het geval wanneer je wil werken met kinderen in het buitenland, zelfs onbedoeld schadelijk is…. dat is vast niet wat je voor ogen had wanneer je met je stoffige backpack over de drempel stapt van een kindertehuis in Vietnam.
Voluntourism gericht op kinderen en dieren was (en is) het populairste vrijwilligerswerk in het buitenland. Je kunt veel betekenen, maar start je vrijwilligersreis wel bewust en wees kritisch. Onderzoek laat zien dat vrijwilligerswerk bij kwestbare groepen zoals kinderen -onbedoeld- schadelijk kan zijn. Weeswijs vond bijvoorbeeld dat kinderen in een weeshuis gemiddeld 24x per jaar afscheid nemen van een verzorger (vaak ongeschoolde vrijwilligers). Dat verergert de trauma’s en hechtingsproblemen van deze kinderen en zorgt vaak voor grote achterstanden in fysieke groei en sociale of cognitieve vaardigheden (wetenschappelijk onderzoek hier). En wist je dat 80% van de kinderen in een weeshuis, geen wees is? Deze schadelijke vorm van opvang wordt in stand gehouden door de vrijwilligersreisjes van Westerse vrijwilligers. Er zijn ook kinderhuizen waar de kinderen expres in slechte omstandigheden gehouden worden, zodat vrijwilligers meer doneren. Ai.
“Je bouwt een band op en een maand later ben je weg.”
Er is een wereldwijde beweging gaande, waarbij steeds meer overheden en ontwikkelingsorganisaties waarschuwen voor ‘weeshuistoerisme’. In Nederland waarschuwt het Ministerie van Buitenlandse Zaken sinds 2019 bij de reisadviezen voor Nepal, Cambodja, Kenia, Oeganda, Thailand, Vietnam, Filipijnen, Tanzania, Ghana, Zambia, Zuid Afrika, Sri Lanka, Haïti voor de risico’s van weeshuistoerisme. Hier lees je er meer over.
Natuurlijk kun je nog steeds heel veel goeds doen bij vrijwilligeswerkprojecten in het buitenland. Laat je alleen goed informeren en zoek de projecten uit die wél duurzaam het verschil maken. Check bijvoorbeeld deze tien voorwaarden voor het vinden van een geslaagd vrijwilligersproject:
1. Bij vrijwilligerswerk met kinderen: een goed project vindt bij voorkeur niet plaats in een weeshuis.
2. Bij vrijwilligerswerk voor dieren geldt: bij voorkeur zo dicht mogelijk of in hun natuurlijke habitat.
3. De belangen en behoeften van de lokale bevolking gaan vóór die van jou als vrijwilliger.
4. Het gaat om blijvende en duurzame impact, niet om snelle resultaten. Vraag bijvoorbeeld altijd wat er met het project gebeurt als vrijwilligers weer naar huis gaan.
5. Jouw werk als vrijwilliger zou ondersteunend en aanvullend moeten zijn. Ga geen vrijwilligerswerk doen waarvoor je de relevante kennis en ervaring niet bezit.
6. De 0rganisatie is financieel transparant. Check bv de jaarlijkse financiële rapportage van de projecten om te zien welke donaties binnen komen en waar dat geldt voor gebruikt is.
7. De organisatie heeft een beschermingsbeleid, zoals een VOG of gedragscode dat je tekent en een privacybeleid.
8. Er is een klachtenregeling voor organisatie én vrijwilliger.
9. Er is een uitgebreide voorbereidende training.
10. Er is goede begeleiding ter plaatse.
Door de Covid-19 pandemie is vrijwilligerswerk in het buitenland lastig geworden. Maar als de mogelijkheden er wel weer zijn, besef je dan wel dat de impact die je kunt bereiken met vrijwilligerswerk bij jou in de buurt vele malen groter is dan wanneer je voor een korte periode als vrijwilliger in het buitenland gaat werken. Reizen met de fiets is ook een stuk duurzamer dan met het vliegtuig ;-).
Al het vrijwilligerswerk en alle doing good activiteiten in jouw buurt ontdek je op NLvoorelkaar. Daar zijn alle actuele vrijwilligersprojecten verzameld, inclusief hulpvragen van buurtgenoten. Vrijwilligerswerk in je buurt heeft trouwens ook dezelfde voordelen als in het buitenland:
Reizen met de fiets is ook een stuk duurzamer dan met het vliegtuig
Dit artikel is geïnspireerd op de campagne van WeesWijs. Op hun website lees je meer achtergrond informatie over de -onbedoelde- negatieve gevolgen voor kinderen bij vrijwilligerswerk in het buitenland. Ook op de website van de campagnepartners vind je meer informatie over dit onderwerp: Better Care Network Netherlands, Kerk in Actie, Red een Kind, Wilde Ganzen, Defence for Children-ECPAT, Stichting Kinderperspectief, SOS Kinderdorpen, Wereldkinderen, Free a Girl en WereldOuders. Op de website van de overheid lees je de reisadviezen voor voluntourism. Meer informatie en tips over vrijwilligerswerk met dieren lees je op GoAbroad.