Best practice: aanpak eenzaamheid in Rotterdam

Terwijl eenzaamheid onder Nederlanders in de afgelopen 2 jaar steeg nam deze onder Rotterdammers juist af. Deze trendbreuk is volgens Wethouder Hugo de Jonge hét bewijs dat er echt iets tegen eenzaamheid te doen is. Wat kunnen we leren van “Voor mekaar“, het actieprogramma dat in de stad is uitgerold?

Aanleiding

Eerst een stukje achtergrond. Actieprogramma “Voor Mekaar” werd in 2014 opgesteld naar aanleiding van een tweetal incidenten:

• Uit onderzoek in 2012 bleek dat 56 procent van de Rotterdamse ouderen zich matig tot ernstig eenzaam voelde. Rotterdam scoorde daarmee beduidend hoger dan het landelijke percentage. In 2012 was 45 procent van de Nederlandse ouderen eenzaam, 11 procent minder dan in Rotterdam. Amsterdam scoorde lager dan Rotterdam: daar voelde in 2012 50 procent van de ouderen zich eenzaam.
• In 2013 werd geschokt gereageerd toen bleek dat in Rotterdam-West een vrouw tien jaar dood in haar woning had gelegen.

Een pijnlijk conclusie voor de stad. Voor het Rotterdamse college was dit de aanleiding een actieprogramma te starten dat de strijd aanging tegen eenzaamheid in Rotterdam.

Aanpak

Actieplan “Voor Mekaar” heeft een duidelijk uitgangspunt: eenzaamheid is een probleem dat alleen gekeerd kan worden als overheid, professionals, verenigingen, gemeenschappen en bewoners de handen ineen slaan. Met elkaar wordt er een nieuwe sociale infrastructuur ontwikkeld, gebruik makend van elkaars krachten en aanhakend op de kansen die er liggen.

Het programma richt zich op alle Rotterdammers en de hele stad, maar zet extra in op
ouderen en op de 21 accentwijken waarin eenzaamheid en sociaal isolement onder ouderen het
hoogste is.

Voor Mekaar had de volgende aanpak:

1. Versterken van de aandacht van Rotterdammers voor elkaar
   Er werd een appèl op de Rotterdamse bewoners gedaan om meer aandacht aan elkaar te schenken. Hiervoor werd een indrukwekkend aantal activiteiten ondernomen: uitrollen van online marktplaats Rotterdammersvoorelkaar.nl, brede publiekscampagnes (Hebbie ff), ondersteuning van bewonersinitiatieven die iets aan het probleem doen (Lief en Leedstraten, Huizen van de Wijk, inzet van welzijnswerk), aanstellen van gebiedscommissarissen, betrekken van VO scholen bij ouderenprojecten, ambtenaren die stage lopen in de stad, informatiepakketten voor gepensioneerden, een vernieuwd aanbod taalactiviteiten en het faciliteren van (formeel en informeel) georganiseerde vormen van hulp- en dienstverlening. En ga zo maar even door.
2. Zorgwekkende eenzaamheid beter herkennen 
   Vanuit de gedachte dat actieve bewoners veel meer dan professionals in contact staan met de omgeving wordt er veel ingezet op training van het oppikken van signalementen, de inzet van een digitaal signaleringssysteem (MeldIsolement) en een infopunt voor bewoners (VraagWijzer). Bijzonder: alle 75+-ers krijgen minstens een keer per jaar een huisbezoek.
3. Inzet van effectieve interventies
   Na signalering moet er effectieve hulp plaats kunnen vinden. De aanpak van het wijkteam wordt onder de loep genomen en en kan eventueel versterkt worden met een training, een ouderen maatschappelijk werker en maatwerk voorzieningen. Er is speciale hulp ingekocht voor ouderen die te maken hebben met het verlies van een dierbare of dementie.

Resultaten

De eenzaamheid in Rotterdam daalde van 56 procent in 2012 naar 53 procent in 2016. Volgens de monitor stegen de cijfers voor de rest van Nederland juist van 45 naar 48 procent en voor Amsterdam van 50 naar 53 procent. Het verschil tussen de Rotterdamse en landelijke situatie is dus kleiner geworden en tussen Rotterdam en Amsterdam is het verschil zelfs verdwenen. De grootste daling komt door de afname van ernstige eenzaamheid onder 75-plussers. Dat cijfer daalde van 17 procent in 2012 tot 13 procent vorig jaar.

Voor Mekaar heeft een tussenrapportage gemaakt. Het gaat de effectiviteit van verschillende activiteiten van het actieplan na.

Rotterdammersvoorelkaar

De online marktplaats voor burenhulp en vrijwilligerswerk Rotterdammersvoorelkaar is in september 2016 gelanceerd. Nu, 1 jaar later, hebben ruim 75.000 Rotterdammers de website bezocht. Lees hier meer over de resultaten én de mooie matches die Rotterdammersvoorelkaar oplevert.

Wil je meer weten over dit onderwerp of Rotterdammersvoorelkaar? Neem contact met ons op! We voorzien je graag van meer informatie, oplossingen of een demo van onze aanpak.

Wil je verder lezen? Bekijk dan deze artikelen eens:

• Bekijk de factsheet Eenzaamheid
• Ontdek de best practice aanpak eenzaamheid van Rotterdam
• Laat je inspireren door 3 verrassende oplossingen om eenzaamheid te bestrijden
• Eenzaamheid omdenken met NLvoorelkaar: het verhaal van Ben.